Bài viết Xử trí hô hấp của nhiễm Covid-19 căn cứ trên nguyên tắc sinh lý được dịch tóm tắt bởi Bác sĩ Đặng Thanh Tuấn – Trưởng Khoa ICU bệnh viện Nhi Đồng 1 từ bài báo gốc Basing Respiratory Management of COVID-19 on Physiological Principles.

Đặc điểm hô hấp nổi bật của bệnh coronavirus 2019 (Covid-19) nặng là giảm oxy máu động mạch, vượt quá nhiều so với bất thường của cơ học phổi (giảm độ giãn nở).[1-3] Nhiều bệnh nhân được đặt nội khí quản và thở máy sớm trong quá trình điều trị. Dự đoán về việc sử dụng máy thở đã dẫn đến lo ngại rằng sẽ không có đủ máy thở, và thậm chí đề xuất sử dụng một máy thở duy nhất để thông khí cho bốn bệnh nhân.

Cuộc khủng hoảng coronavirus đặt ra những thách thức cho nhân viên, thiết bị và tài nguyên, nhưng nó cũng đặt ra những thách thức về nhận thức cho các bác sĩ bên giường bệnh. Điều quan trọng là những người chăm sóc dựa trên các quyết định lâm sàng nhờ vào kiến thức khoa học hợp lý để đạt được giá trị lớn nhất từ các nguồn lực sẵn có.[4]

Sự oxygen hóa của bệnh nhân được đánh giá ban đầu bằng cách sử dụng máy đo độ bão hòa oxy qua mạch ngoại biên. Độ bão hòa ước tính gần đúng (SpO2) có thể khác với độ bão hòa oxy động mạch thực sự (SaO2, được đo bằng máy co-oximeter) bằng + 4%.[5] Việc giải thích các chỉ số SpO2 trên 90% trở nên đặc biệt khó khăn vì hình dạng sigmoid của đường cong phân ly oxy- hemoglobin. Với độ dẹt của phần trên đường cong phân ly oxy-hemoglobin trên, chỉ số độ bão hòa oxy SpO2 = 95% có thể biểu thị áp lực oxy động mạch (PaO2) ở bất kỳ đâu giữa 60 và 200 mmHg [6,7] mang giá trị ý nghĩa cực kỳ khác nhau để quản lý bệnh nhân nhận mức nồng độ oxy cao.

Khó khăn trong việc giải thích về oxygen hóa động mạch được trộn lẫn với việc oxy bổ sung đã được sử dụng trước khi bác sĩ chuyên khoa phổi hoặc bác sĩ hồi sức đầu tiên nhìn thấy bệnh nhân (kịch bản thông thường với Covid- 19). Đánh giá trao đổi khí đòi hỏi kiến thức về nồng độ oxy khí hít vào (FIO2); trừ khi bệnh nhân hít thở không khí phòng, điều này là không thể biết được ở một bệnh nhân không đặt nội khí quản. Với ống thông mũi được cung cấp ở mức 2 L/phút, FIO2 nằm trong khoảng từ 24% đến 35%.[8]

Khí máu động mạch mang lại một trị số đo chính xác hơn về trao đổi khí. Với kiến thức về PaO2, PaCO2 và FIO2, có thể nhanh chóng tính toán độ chênh oxy từ phế nang đến động mạch. Độ chênh oxy từ phế nang đến động mạch cho phép đánh giá chính xác hơn cơ sở sinh lý bệnh của thiếu oxy so với PaO2/FIO2 được sử dụng rộng rãi hơn, bởi vì tỷ lệ này có thể phản ánh những thay đổi trong PO2, FIO2 hoặc cả hai.

Giảm oxy máu kèm theo độ chênh oxy từ phế nang đến động mạch bình thường và tăng PaCO2 có nghĩa là giảm thông khí. Giảm thông khí là không phổ biến với Covid-19.

Thay vào đó, giảm oxy máu với Covid-19 thường đi kèm với tăng độ chênh oxy từ phế nang đến động mạch, biểu thị sự không tương xứng thông khí-tưới máu hoặc shunt trong phổi.[9] (Vấn đề khuếch tán chủ yếu gây thiếu oxy ở độ cao.) Nếu PaO2 của bệnh nhân tăng với oxy bổ sung, điều này biểu thị sự hiện diện của không tương xứng thông khí-tưới máu. Một mức độ oxygen hóa động mạch thỏa đáng có thể được duy trì ở những bệnh nhân này mà không cần phải đặt nội khí quản và thở máy. Nếu PaO2 bệnh nhân không tăng với oxy bổ sung, điều này biểu thị sự hiện diện của một shunt trong phổi; những bệnh nhân như vậy có nhiều khả năng tiến tới hỗ trợ máy thở xâm lấn sớm hơn.